Kruisbladgentiaan

De kruisbladgentiaan (Gentiana cruciata) komt voor in een groot gebied dat zich zo'n beetje uitstrekt van noordoostelijk Spanje, via Midden- en Oost-Europa tot aan de Kaukasus en West-Siberië. De noordelijkste grens van zijn areaal loopt nét onder Nederland. Dus de kruisbladgentiaan groeit niet in Nederland? Jawel, de plant weet zich in het duingebied van Noord- en Zuid-Holland al vanaf de 17de eeuw moedig staande te houden. De kruisbladgentiaan de een tot 45 centimeter hoge plant met bloemen die in bundels dicht opeen staan aan de stengeltop. De binnenzijde van de bloemkroon is bijna hemelsblauw, terwijl de buitenzijde blauwgrijs is.

De naam van deze aantrekkelijke plant is afgeleid van de wijze waarop de bladen geformeerd zijn: de bladen staan paarsgewijs tegenover elkaar, ieder paar staat kruisgewijs ten opzichte van het vorige en dus ook van het volgende paar.
Alle gentiaansoorten staan er om bekend dat ze enorm bitter smaken als gevolg van een aantal glucociden met namen als amarogentine, gentianmarine, gentiopicrine en gentiïne. Daardoor werden ze in vroeger tijden veelvuldig gebruikt voor allerhande tonicums, bittere aftreksels van de wortel van de plant die toegepast werden voor een veelheid aan lichamelijke en geestelijke klachten. Het zou speciaal werkzaam zijn bij een algeheel gevoel van uitputting, problemen met de spijsvertering en een gebrek aan eetlust. De kruisbladgentiaan zou dus kunnen zorgen voor een algeheel gevoel van welbevinden.

Bewezen is ondertussen wel dat de kruisbladgentiaan ook koortswerende eigenschappen heeft en antiseptisch is. Hij schijnt zelfs zo'n krachtige werking te hebben dat het de werking van kinine, het bekende medicijn tegen malaria, zou kunnen evenaren. Niet alleen in Europa werd de kruisbladgentiaan voor allerlei kwalen toegepast; zelfs in Tibet wist men de positieve eigenschappen van de plant te waarderen.

In Nederland is de kruisbladgentiaan zo zeldzaam dat hij wettelijk beschermd is. Daarom hebben wij Friezen hem maar in de Beerenburg gestopt. Achter glas zit hij tenminste veilig.

No comments:

Post a Comment